Rau cải cúc chữa váng đầu do tăng huyết áp

Hỏi:

Tôi mắc bệnh cao huyết áp đã nhiều năm. Mỗi lần thấy váng đầu chóng mặt lại phải vội vàng uống thuốc tân dược để hạ huyết áp. Gần đây tôi nghe có người nói, chứng chóng mặt như vậy có thể dùng cây rau cải cúc để chữa. Đề nghị "Thuốc vườn nhà" cho biết điều đó có cơ sở khoa học hay không?

Trần Hoài Tâm, Đô Lương, Nghệ An

Đáp:

Cải cúc là một trong những loài rau chủ lực trong mùa đông. Cây còn có tên là "cúc tần ô", "rau cúc", "rau tần ô"; tên khoa học là Chrysanthemum coronarium L., thuộc họ Cúc (Asteraceae).

Cải cúc là loài cây thảo sống hằng năm, có thể cao tới 1,2m. Lá ôm vào thân, xẻ lông chim hai lần với những thuỳ hình trứng hay hình thìa không đều. Cụm hoa ở nách lá, các hoa ở mép màu vàng sẫm, các hoa ở giữa đầu màu vàng lục, thơm. Các lá bắc của bao chung không đều, khô xác ở mép.

Cải cúc có thể dùng để ăn sống như xà lách, chế dầu giấm, nấu canh, ăn với lẩu, ... Ngoài công dụng dùng làm thức ăn, cải cúc còn là một vị thuốc.

Tác dụng chữa bệnh của cải cúc được ghi chép sớm nhất trong sách "Thiên kim. Thực trị", từ nhiều thế kỷ trước. Sau đó còn được đề cập trong nhiều sách thuốc và sách về ẩm thực liệu pháp khác, như "Dược thiện chính yếu", "Điền Nam bản thảo", "Đắc phối bản thảo", ...

Theo Đông y: Cải cúc có vị cay ngọt, tính bình; vào các kinh Can, Phế, Tỳ và Vị. Có tác dụng dưỡng tâm, nhuận phế, bổ gan mát máu, trừ ho nhiệt, tiêu viêm loét. Dùng chữa ho nhiều đờm, phiền nhiệt, váng đầu, cao huyết áp, mất ngủ, viêm dạ dày, viêm ruột và đi lỵ.

Trong dân gian, cải cúc được xem như loại rau khai vị, giúp ăn ngon, xúc tiến tiêu hóa, trừ đờm, tán phong nhiệt. Nấu chín ăn có tác dụng bổ tỳ, trợ giúp tiêu hóa; đối với người tỳ vị hư nhược, thức ăn tích trệ, bụng ngực đầy trướng, tiêu hóa kém, chán ăn thường xuyên dùng cải cúc có tác dụng trị liệu nhất định. Đối với người bụng lạnh đau, thoát vị, sa trực tràng, có thể sử dụng như biện pháp hỗ trợ trong điều trị.

Tuy nhiên kinh nghiệm thực tế cho thấy, cải cúc tuy là rau nhưng không nên sử dụng quá nhiều, vì dùng quá nhiều, lại xào nấu với nhiều dầu mỡ, thì có thể gây tích trệ và sinh nội nhiệt.

Kết quả nghiên cứu hiện đại cho thấy: Do trong cải cúc có chứa tinh dầu và choline, nên có mùi thơm, có khả năng khai vị xúc tiến tiêu hóa, giúp đầu óc tỉnh táo. Thường xuyên sử dụng cũng có lợi đối với những người ho khạc ra đờm đặc và đại tiện bí kết, vì cải cúc có tác dụng trừ đờm đặc, thông đại tiện và trừ hôi miệng.

Trong cải cúc có chứa tinh dầu, do đó không nên đun nấu quá lâu. Cũng không nên thái nhỏ rồi mới rửa hoặc ngâm nước quá lâu, vì như vậy cũng làm giảm thành phần dinh dưỡng.

Trở lại vấn đề chữa váng đầu do tăng huyết áp.

Theo những tài liệu chúng tôi có trong tay, kết quả nghiên cứu dược lý đã chứng thực, trong cải cúc có những thành phần có tác dụng tiêu trừ hiện tượng váng đầu do cao huyết áp.

Với người tăng huyết áp, có thể sử dụng cải cúc theo những cách cụ thể như sau:

    (1) Chữa váng đầu do cao huyết áp: Dùng cải cúc tươi một mớ (khoảng 200g-300g), rửa sạch, loại bỏ tạp chất, cắt ngắn, giã nát, ép lấy nước cốt, hòa thêm chút nước đã đun sôi còn ấm; ngày uống 2 lần, mỗi lần 1 chén con.

    (2) Chữa cao huyết áp: Ăn canh cải cúc lòng trắng trứng gà. Cải cúc tươi 250g, trứng gà 3 quả; cải cúc rửa sạch, loại bỏ tạp chất, cắt ngắn; cho vào nồi, thêm nước, nấu đến khi rau gần chín; đập trứng gà, lấy lòng trắng (không dùng lòng đỏ), cho vào nồi đun thêm một lát, thêm  mắm muối gia cho vừa miệng; dùng làm món canh, ăn trong các bữa cơm. Dùng thường xuyên có tác dụng điều hòa huyết áp và phòng ngừa váng đầu, chóng mặt.

Lương y HUYÊN THẢO