Dùng con đỉa chữa các bệnh tim mạch

Hỏi:

Khi còn ngồi trên ghế nhà trường, tôi đã biết, từ xưa con đỉa đã được dùng làm thuốc ở cả châu Âu và châu Á. Những năm gần đây, lại nghe đài báo nói, đỉa có thể dùng để chữa các bệnh tim mạch. Nhưng cách dùng cụ thể như thế nào thì tôi chữa biết rõ. Vì vậy rất mong "Thuốc vườn nhà" giới thiệu cho biết.

Lê Thành Vinh, Đông Hưng, Thái Bình

Đáp:

Vị thuốc từ con đỉa, trong Đông y gọi là "thủy điệt" hoặc "mã hoàng". Để sử dụng làm thuốc, người  ta thườntg bắt đỉa vào các tháng cuối hè và mùa thu. Đỉa bắt về rửa sạch, cho vào nước sôi, đỉa chết đem phơi hoặc sấy khô; gọi là "sinh thủy điệt"; thường cho vào vại cùng vôi bột hoặc cùng hoa tiêu, đặt ở nơi khô mát, để khỏi bị mọt. Khi dùng thường nghiền mịn, hoặc nướng vàng, hoặc bào chế theo nhiều cách, tùy theo mục đích chữa bệnh, như chế với giấm (thố chế), với mật ong, ...

Theo Đông y: Thủy điệt có vị mặn, đắng; tính bình, hữu độc (có độc); vào kinh Can. Có tác dụng phá huyết (hoạt huyết mạnh, làm tan huyết khối), trục ứ. Chủ trị kinh bế, trưng hà tích tụ, thổn thương do đòn ngã, ... Thủy điệt là vị thuốc "hữu độc", nên chỉ sử dụng với liều nhỏ: Sắc uống chỉ dùng từ 3-6g; sấy khô nghiền mịn uống chỉ dùng 0,3-0,5g/lần.

Theo kết quả nghiên cứu hiện đại, đỉa có một số tác dụng dược lý chủ yếu như sau:

    1. Thuốc chiết xuất bằng nước hay cồn từ đỉa, đều có tác dụng chống đông máu mạnh; kéo dài rõ rệt thời gian ngưng kết của fibrin. Có tác dụng ức chế rõ ràng đối với sự ngưng tập tiểu cầu, ức chế sự hình thành huyết khối.

    2. Thuốc tiêm chế từ hirudin (thủy điệt tố) có tác dụng tăng cường lưu lượng máu trong cơ tim; đồng thời có tác dụng đối kháng với nội tiết tố pituirin (gây tăng và loạn nhịp tim), hạ huyết áp và cải thiện tuần hoàn cục bộ.

    3. Thủy điệt (đỉa) có tác dụng hạ mỡ máu, chống xơ vữa động mạch.

    4. Nước sắc thủy điệt có tác dụng gây trụy thai.

    5. Hirudin (thủy điệt tố) có tác dụng ức chế đối với nhiều loại tế bào ung thư.

Ngoài ra, thủy điệt còn có tác dụng chống viêm; có tác dụng bảo vệ rõ ràng đối với tình trạng thiếu máu thận.

Từ kết quả nghiên cứu dược lý nói trên, những năm gần đây, tại một số bệnh viện ở nước ngoài, đã tiến hành những thử nghiệm sử dụng để chữa trị các bệnh tim mạch đạt kết quả tốt. Xin đơn cử một vài ví dụ:

    (1) Chữa chứng mỡ máu cao: Dùng bột đỉa sấy khô; mỗi tối uống 3-5g, dùng nước sôi chiêu thuốc, liệu trình 30 ngày. Đã thử nghiệm điều trị 25 ca; sau khi uống thuốc, các chứng trạng như váng dầu, nặng ngực, hồi hộp, đau ngực đều mất hoặc giảm. Thuốc có tác dụng hạ mỡ máu rất tốt, đặc biệt tỉ lệ hạ triglycerid rất cao. Đối với chức năng gan, thận, hồng cầu, huyết sắc tố, thời gian đông máu, đều không có ảnh hưởng (Tân Trung y).

    (2) Chữa xuất huyết não: Dùng thủy điệt phấn (đỉa sấy khô tán mịn); ngày uống 3 lần, mỗi lần 3g; liệu trình 1 tháng. Thử nghiệm chữa 48 ca xuất huyết não; khỏi hoàn toàn 16 ca, có hiệu quả rõ rệt 20 ca, chuyển biến tốt 8 ca, tử vong 4 ca (Trung y tạp chí).

    (3) Chữa viêm tắc mạch máu: Dùng sinh thủy điệt 4 phần, địa long (giun đất) 1 phần; cùng tán mịn, trộn đều; mỗi lần uống 3-5g, ngày 3 lần, uống sau bữa ăn; chiêu thuốc bằng nước ấm đã đun sôi. Thử nghiệm điều trị 11 ca viêm tắc tĩnh mạch chân, đạt kết quả hết sức khả quan (Tứ Xuyên Trung y).

Lương y HUYÊN THẢO