Tác dụng của mào gà đuôi nheo

Hỏi:

Gần chỗ tôi ở có rất nhiều cây mào gà đuôi nheo mọc hoang ở ven đường. Xin được hỏi "Thuốc vườn nhà", cây này có thể dùng làm thuốc chữa bệnh được không?

Lê Nguyễn Hà, Xuân Trường, Nam Định

Đáp:

Mào gà trắng

Thứ cây bạn hỏi tuy cũng là "mào gà" nhưng không giống cây hoa mào gà mà "Thuốc vườn nhà" đã đề cập trong bài viết "Tác dụng chữa bệnh của hoa mào gà đỏ".

"Mào gà đuôi nheo" trong sách thuốc thường gọi là "mào gà trắng"; còn có tên là "bông mồng gà trắng", "đuôi lươn", "dã kê quan", "thanh tương tử", "ngưu vĩ hoa tử", ... tên khoa học là Celosia argentea L. (C.linearis Sw.), họ Dền (Amaranthaceae).

Mào gà trắng là một loại cỏ mọc quanh năm, thân mọc thẳng, nhẵn, mang nhiều cành, cao 0,3-1,0m có thể tới 2m. Lá mọc so le, hình mác, nguyên, đầu nhọn, gốc lá cũng hơi nhọn, dài 8-10cm, rộng 2-4cm. Vào mùa hạ và mùa thu ra hoa, hoa không có cuống, mọc thành bông trắng hoặc hơi hồng, dài 3-10cm. Quả nang, mở theo hình hộp, trong mang nhiều hạt. Hạt dẹt màu đen, hoặc nâu đỏ, mặt bóng, đường kính ước 1mm.

Hạt chín, được sử dụng làm thuốc, gọi là "thanh tương tử".

Theo Đông y: Thanh tương tử có vị đắng hơi lạnh; vào kinh Can. Có tác dụng thanh can, minh mục. Dùng chữa mắt sưng đỏ đau, viêm giác mạc, mắt sinh màng mộng nhìn không rõ, ngoài ra còn có thể dùng chữa cao huyết áp, đầu choáng váng mắt tối sầm.

Lá và cành cũng có thể dùng để chữa hen suyễn, viêm phế quản, viêm đường ruột; sắc nước rửa ngoài chữa ngứa da, mẩn tịt, mụn nhọt lở loét, trĩ lậu hạ huyết.

"Thuốc vườn nhà" xin giới thiệu một số ứng dụng cụ thể:

    (1) Chữa hen phế quản: Dùng lá cây mào gà trắng 30g khô (hoặc 60g tươi), sắc nước uống; có thể phối hợp với lá hen (bồng bồng) 20g, lá xương sông 20g, dây tơ hồng 20g, cùng sắc nước uống.

    (2) Chữa quáng gà (nhìn không rõ lúc chập choạng tối): Thanh tương tử 15g, táo tầu 30g; đổ nước sôi vào nấu, uống trước bữa ăn.

    (3) Chữa mắt sinh màng mộng, nhìn không rõ: Thanh tương tử 15g, cốc tinh thảo 15g; sắc nước uống trong ngày.

    (4) Chữa chảy nước mắt do phong nhiệt: Dùng hoa mào gà trắng khô 15-30g, sắc nước uống; hoặc dùng thanh tương tử 15g, nấu với gan gà ăn.

    (5) Chữa mắt sưng đỏ đau, chói, sợ ánh sáng, chảy nước mắt, đau đầu: Dùng thanh tương tử 12g, lá dâu 12g, hoa cúc vàng 12g, mộc tặc (cỏ tháp bút) 12g, thanh ngâm 4g; sắc nước uống và xông.

    (6) Chữa tăng huyết áp: Dùng thanh tương tử 30g, sắc 2 nước, hợp 2 nước lại, chia thành 3 phần uống trong ngày.

    (7) Chữa huyết lâm (viêm đường tiết niệu đái nhỏ giọt, đau buốt): Dùng hoa mào gà trắng tươi 60g (khô 30g), sắc nước uống trong ngày. Hoặc dùng cả cây hoa mào gà trắng thiêu tồn tính, mỗi lần uống 9g, chiêu bằng nước cơm hoặc cháo loãng.

Lương y HƯ ĐAN