Phòng trị bệnh thủy đậu bằng những vị thuốc Nam

Hỏi:

Đề nghị "Thuốc vườn nhà" thông tin về phương pháp dự phòng và chữa trị bệnh thủy đậu bằng những vị thuốc Nam có sẵn trong vườn nhà, ở cả trẻ nhỏ và người lớn.

Câu hỏi của nhiều bạn đọc

Đáp:

Thủy đậu là loại bệnh truyền nhiễm cấp tính, do virut thủy đậu (varicella zoster virus) gây nên. Bệnh có thể phát sinh trong tất cả 4 mùa trong năm, nhưng thường lưu hành trong mùa đông và mùa xuân.

Biểu hiện đặc trưng là phát sốt, trên da xuất hiện những nốt phỏng, hình bầu dục (chứ không tròn như nốt đậu mùa) trong như giọt sương (trong, sáng như cái bong bóng nước, mà không có mủ vàng đục như nốt đậu mùa, nên mới gọi là "thủy đậu" (đậu nước)).

Thủy đậu lúc mới phát có những triệu chứng giống như cảm mạo: Phát sốt, đau đầu, ho, hắt hơi, chán ăn, người bứt rứt khó chịu. Sốt thường không cao. Trong quá trình phát sốt, hoặc sau khi phát sốt 1-2 ngày, trên đầu, mặt xuất hiện những nốt chẩn đỏ, sờ tay vào thấy hơi cồm cộm; tiếp đó trên người, rồi ở chân và tay cũng dần dần xuất hiện các nốt chẩn. Nốt chẩn to dần thành những nốt phỏng, trong như giọt sương, chân có viền đỏ. Sau đó nốt phỏng khô dần, ở giữa lõm xuống, rồi đóng vẩy, vài ngày hoặc 1-2 tuần thì rụng; chỉ để lại những vết thâm mờ trên da, và một thời gian sau da sẽ trở lại bình thường.

Các nốt thủy đậu không xuất hiện đồng loạt như nốt đậu mùa. Vì vậy, trên da đồng thời tồn tại những nốt đậu mới mọc, cùng với cả những nốt đã khô, đóng vẩy. Một đặc điểm khác đáng chú ý nữa là, các nốt chẩn phân bố trên cơ thể theo kiểu hướng tâm, tập trung chủ yếu ở người và đầu mặt, chân tay ít hơn, bàn chân bàn tay càng ít.

Bệnh thủy đậu thường xuất hiện ở trẻ nhỏ từ 1-4 tuổi, nhưng cũng có thể gặp ở bất cứ độ tuổi nào. Virut thủy đậu có tính lây nhiễm mạnh. 90% những người miễn dịch bị suy giảm, sau khi tiếp xúc với người nhiễm virut thủy đậu, sẽ bị mắc bệnh.

Thủy đậu nói chung là một bệnh lành tính, không nguy hiểm như bệnh sởi, hoặc bệnh đậu mùa. Trường hợp nhẹ có thể tự khỏi, không cần phải dùng đến thuốc men. Khi khỏi bệnh không để lại sẹo trên da. Sau khi các mụn nước đóng vẩy và rụng, chỉ để lại những vết thâm mờ trên da, một thời gian sau, da dần dần trở lại bình thường. Người đã bị thủy đậu một lần, thường không bao giờ mắc lại nữa, vì cơ thể đã tạo được miễn dịch lâu dài - suốt đời - vĩnh viễn.

Tuy nhiên, có những trường hợp bệnh phát nặng, nếu không giữ gìn và điều trị kịp thời, có thể bị bội nhiễm, dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, viêm cầu thận, hoặc lở loét ngoài da. Đặc biệt, nguy cơ xảy ra biến chứng đối với người lớn tuổi bị suy giảm miễn dịch cao gấp 25 lần so với trẻ em, phổ biến nhất là nhiễm khuẩn thứ phát tại các mụn nước bị vỡ, mất nước, viêm phổi và ảnh hưởng tới hệ thần kinh trung ương.

Thủy đậu, Đông y còn gọi là "thủy bào", "thủy hỷ", "thủy hoa"; dân gian thường gọi là "phỏng dạ", có nơi gọi là "trái dạ".

Theo Đông y: Thủy đậu do một loại "tà độc" phát tác theo thời khí gây nên (có thể hiểu là một loại virut phát tác theo mùa). Tà độc thâm nhập vào cơ thể theo đường mũi, miệng và rất dễ lây lan. Trẻ nhỏ cũng như người lớn chính khí suy nhược, nhiễm phải thứ tà độc này, rất dễ phát bệnh. Nhưng bệnh phát nặng hay nhẹ lại tùy thuộc vào thể chất của người bệnh. Những đứa trẻ bẩm sinh yếu ớt hoặc người lớn chính khí hư nhược, có thấp nhiệt tích tụ ở bên trong, thường phát bệnh nặng. Những trẻ khỏe mạnh, bệnh chỉ phát nhẹ, chỉ cần kiêng gió và nước lạnh, sau vài ngày là bệnh tự khỏi.

Thủy đậu có thể phòng trị bằng những vị thuốc Nam có sẵn quanh vườn nhà. Tùy theo bệnh tình cụ thể, có thể lựa chọn và áp dụng một trong các phương án dưới đây:

    • Thể nhẹ:

        - Triệu chứng: Đậu mọc thưa, ngứa nhiều, nốt đậu sáng bóng như hạt châu, thủy bào (chất dịch ở bên trong) trong suốt, da ở chân nốt đậu đỏ phơn phớt, sau 2-3 ngày lần lượt khô, xẹp dần xuống, rồi đóng vẩy. Người chỉ sốt nhẹ hoặc không phát sốt, hoặc có ho nhẹ, chảy nước mũi, ăn uống và đại tiểu tiện bình thường, tinh thần tỉnh táo.

        - Phép chữa: Tán phong, thanh nhiệt và giải độc.

        - Bài thuốc: Lá dâu tằm 12g, cam thảo đất 10g, rễ lau 10g, lá tre 16g, hoa cúc 8g, bạc hà 10g, kim ngân hoa 12g, kinh giới 6g; nước 700ml, sắc lấy 300ml, chia ra nhiều lần uống trong ngày; mỗi lần uống 30-40ml, cách 3-4 giờ uống 1 lần.

        Trường hợp không phát sốt, mụn đậu ít, chỉ mọc lưa thưa, ăn ngủ, đại tiểu tiện và tinh thần bình thường, có thể không cần uống thuốc, chỉ cần kiêng nước lạnh, gió và chăm sóc tốt là đủ.

    • Thể nặng:

        - Triệu chứng: Mụn đậu lớn, mọc dầy đặc, vành chân rõ rệt - chung quanh nốt đậu có vành đỏ như son tươi, nặng hơn thì thâm tía, bào tương đục. Kèm theo sốt cao, người vật vã, bồn chồn, khát nước, mặt đỏ, môi đỏ, miệng lưỡi chốc lở, tiểu tiện sẻn đỏ. Chất lưỡi đỏ ửng, rêu lưỡi vàng khô, mạch hồng sác (to, nhanh).

        - Cần phải chữa theo 3 thời kỳ như sau:

            (1) Thời kỳ đậu mới mọc 1-2 ngày, dùng bài thuốc có tác dụng tả hỏa và giải độc sau: Kim ngân hoa 12g, lá tre 16g, kinh giới 8g, rau diếp cá 16g, bạc hà 8g, dành dành 8g, cam thảo 6g (hoặc dùng cam thảo đất 12g); nếu ho nhiều cần thêm lá chanh 10g, lá táo 12g; nước 800ml, sắc lấy 400ml, chia ra nhiều lần uống trong ngày; mỗi lần uống 30-40ml, cách 2-3 giờ uống 1 lần.

            (2) Thời kỳ đậu đã mọc được 3-4 ngày, nốt đậu đỏ hồng, dùng bài thuốc có tác dụng lương huyết và giải độc như sau: Kim ngân hoa 12g, sinh địa 12g, lá tre 16g, vỏ đậu xanh 12g, hoàng đằng 8g, rễ lau 8g, cam thảo 6g (hoặc cam thảo dây 12g); nước 800ml, sắc lấy 400ml, chia ra nhiều lần uống trong ngày; mỗi lần uống 30-40ml, cách 2-3 giờ uống 1 lần.

            (3) Thời kỳ nốt đậu đã xẹp xuống, dùng bài thuốc có tác dụng dưỡng âm, thanh nhiệt và giải độc sau: Cát sâm 12g, mạch môn 12g, hoàng tinh 10g, lá dâu 10g, sinh địa 12g, vỏ đậu xanh 12g, vỏ đậu đen 12g, đậu ván trắng (bạch biển đậu) 12g, cam thảo 6g (hoặc cam thảo dây 12g); thuốc sắc 2 lần, lần đầu dùng 600ml nước, sắc lấy 300ml, lần hai 400ml nước, sắc lấy 200ml; hợp 2 nước lại với nhau, cô nhỏ lửa còn 400ml, chia ra nhiều lần uống trong ngày; mỗi lần uống 30-40ml, cách 2-3 giờ uống 1 lần.

Lương y HUYÊN THẢO