Rau dệu: Cầm máu, tiêu độc

Hỏi:

Gần nhà tôi, có rất nhiều rau dệu mọc hoang. Tôi nghe nói, rau dệu cũng có thể sử dụng làm thuốc. Đề nghị "Thuốc vườn nhà" cho biết có đúng hay không? Nếu đúng thì thứ rau này có thể dùng chữa những bệnh gì?

T.T.Mai, Mỹ Lộc, Nam Định

Đáp:

Rau dệu

Rau dệu là loài cỏ dại mọc hoang khắp nơi, cây còn có tên là "liên tử thảo", "tiết tiết hoa", "khúc tiết thảo", "thủy ngưu tất", "hà kiềm thái", "chư thỉ thảo", ... tên khoa học là Alternanthera sessilis (L.) DC.

Thứ cây này có thân mọc bò, dài chừng 40-60cm, phân thành nhiều nhánh, những cành sát đất có rễ mọc ra ở các đốt. Lá mọc đối, hình mũi mác, mép nguyên. Hoa nhỏ không có cuống, màu trắng, hợp lại thành từng bông tròn ở kẽ lá. Quả nang, ngắn. Toàn cây có thể dùng làm thuốc, dùng tươi hoặc mùa Hè hái về rửa sạch, phơi khô cất đi dùng dần.

Theo Đông y: Rau dệu có tính mát, vị đắng. Có tác dụng thanh nhiệt, tiêu độc, lợi niệu, giải độc. Dùng chữa ho ra máu, kiết lỵ, trường phong hạ huyết, lâm bệnh, ung nhọt thũng độc, ...

Trong dân gian ở nước ta, thường dùng chữa các bệnh ngoài da.

"Thuốc vườn nhà" xin được giới thiệu một số ứng dụng cụ thể của rau dệu:

    (1) Chữa phổi nóng ho ra máu (phế nhiệt khái huyết): Dùng rau tươi 100g; giã nát, vắt lấy nước cốt, thêm chút muối, hấp cách thuỷ; chia 3 lần uống trong ngày.

    (2) Chữa sốt rét: Dùng ngọn và búp non rau dệu nấu với gạo tẻ thành cháo loãng ăn điểm tâm hàng ngày.

    (3) Chữa kiết lỵ: Dùng rau dệu tươi 20-30g; đổ ngập nước, sắc uống ngày 3 lần. Bạch lỵ (kiết lỵ phân trắng nhầy như óc cá) pha thêm đường đỏ; xích lỵ (phân lẫn máu) pha thêm đường trắng; hoặc pha thêm chút mật ong vào uống càng tốt.

    (4) Chữa tiểu tiện nhỏ giọt, niệu đạo đau buốt: Dùng rau dệu tươi sắc nước uống ngày 2 lần, mỗi lần dùng khoảng 100g tươi, thêm chút đường và muối vào uống.

    (5) Chữa viêm ruột mạn tính (mãn tính tràng ung): Rau dệu giã nát, vắt lấy nước cốt, thêm chút rượu vào uống; ngày uống 3 lần, mỗi dùng 50g rau dệu tươi.

    (6) Chữa đinh nhọt sưng đau: Rau dệu tươi 1 nắm; dùng nước đun sôi để nguội rửa sạch, giã nát, trộn với mật ong đắp vào chỗ bị bệnh; ngày thay thuốc 2 lần.

    (7) Chữa áp-xe, viêm tấy lan tỏa (phong oa ung - cellulitis): Rau dệu tươi 1 lượng đủ dùng; rửa sạch, giã nát vắt lấy nước cốt, hòa với lòng trắng trứng gà bôi vào chỗ bị áp-xe.

    (8) Chữa tràng nhạc, nổi hạch ở nách, bẹn: Dùng 40-80g rau dệu tươi hoặc 20-40g khô; sắc uống, bã đắp lên chỗ có bệnh (Nam dược thần hiệu).

    (9) Chữa da nổi mẩn, viêm da, chàm: Dùng rau dệu nấu nước tắm, rửa có tác dụng sát trùng, tiêu viêm tốt.

Lương y HUYÊN THẢO