Mắt hay bị lên chắp lẹo

Hỏi:

Cháu có một vấn đề rất muốn được "Mỹ phẩm từ thiên nhiên" tư vấn giúp: Cứ vào mùa nóng, mắt cháu rất hay bị lên chắp lẹo, ảnh hưởng rất nhiều đến học tập và thẩm mỹ. Vậy có thể sử dụng những loại dược thảo nào để khắc phục được không?

Nguyễn Thu, Đại học Ngoại thương

Đáp:

"Chắp" và "lẹo" thực ra là 2 bệnh riêng biệt, nhưng trong dân gian thường gọi chung là "chắp lẹo". "Lẹo" là chứng viêm cấp tính, do tụ cầu khuẩn xâm nhập vào "Tuyến chân lông mi" (Maibomian gland) gây nên. Còn "chắp" là chứng viêm mạn tính, do "tuyến sụn mi" (tuyến Meibomius) bị tắc nghẽn gây nên. "Chắp" có thể bị bội nhiễm và khi đó dễ lẫn với "lẹo".

1. Lẹo mắt (Hordeolum):

    Khi lẹo mới mọc, mi mắt sưng nhẹ, hơi đỏ, ngứa, đau, tiếp đó ở chỗ đau nổi lên một khối rắn to cỡ hạt gạo. Lẹo thường mọc ở ngay bờ mi, dính chặt vào da mi, sau 3-4 ngày lẹo mưng mủ và vỡ. Lẹo rất hay tái phát, lan từ mi này sang mi khác, có khi sưng to cả mi mắt và gây ứ phù màng tiếp hợp. Nếu lẹo mọc ở phía trong mi, nhìn phía ngoài thấy có một cục đỏ, đau, lật mi ra thấy có một khối mủ, bọc trong một bao xơ. Nếu lẹo mọc ở góc trong gần vùng lệ đạo, viêm tấy, có nhiều mủ thì phải cảnh giác vì vùng này gần tĩnh mạch xoang hang, có thể gây nhiễm trùng máu.

    Theo Đông y: Lẹo mắt chủ yếu do "phong nhiệt" bên ngoài thâm nhập vào cơ thể, hoặc do ăn quá nhiều các thứ cay nóng, khiến cho hỏa độc uất kết ở tỳ vị mà gây nên bệnh. Muốn tránh bệnh tát phát, cần điều tiết từ bên trong cơ thể.

    Kinh nghiệm trong Đông y cho thấy, sử dụng các loại thực phẩm và thảo dược có tác dụng "thanh nhiệt", "giải độc", "tiêu thũng" và "tả hỏa" để chữa trị thường có kết quả rất tốt:

        - Bài 1: Dùng 2 thìa canh bột vừng đen hòa vào một cốc sữa đậu nành đã đun sôi, sau đó lại hòa thêm 1 thìa canh mật ong vào uống; mỗi ngày uống 1 lần, sau khi ăn điểm tâm buổi sáng, liên tục 7-10 ngày.

        - Bài 2: Kim ngân hoa, bồ công anh, hoa cúc - mỗi vị 20g; tất cả cho vào nồi, đổ ngập nước, đun sôi, giữ nhỏ lửa trong 15 phút, chắt lấy nước đầu; lại đổ nước vào nồi, sắc như lần trước lấy nước thứ hai; trộn 2 nước với nhau, chia thành 3 lần uống trong ngày, liên tục 7-10 ngày.

    Trường hợp bệnh phát nặng, đau nhức nhiều, kèm theo các chứng trạng toàn thân, như phát sốt, sợ rét, miệng khát thích uống nước, đại tiện táo, mạch sác (nhanh), ... thì phải dùng bài thuốc sau:

        - Bài 3: Kim ngân hoa 15g, liên kiều 15g, bồ công anh 15g, gai bồ kết 15g, phòng phong 12g, bạch chỉ 10g, xuyên khung 8g, cam thảo 6g (tất cả các vị thuốc có thể mua ở các cửa hàng Đông dược); sắc và uống giống như Bài 2.

2. Chắp (Chalazion):

    Chắp rất hay tái phát. Khi sờ nắn bên ngoài mi mắt thấy có một hoặc vài hạt nhỏ cỡ hạt gạo hoặc hạt đỗ, rắn, ranh giới rõ ràng và không di động theo da, đó là bị lên chắp. Nếu chắp nằm trên sụn mi, lật mi lên không nhìn thấy, nhưng sờ ngoài mi sẽ thấy một khối tròn rắn, không sưng, không đỏ, không đau, ấn vào cũng không đau hoặc chỉ có cảm giác hơi nặng và không mưng mủ (trừ trường hợp chắp bị bội nhiễm). Nếu chắp nằm dưới kết mạc, lật mi sẽ thấy một khối nhỏ màu vàng hoặc màu xám, khối chắp cọ xát lên giác mạc, gây cảm giác như dị vật lọt vào mắt.

    Theo Đông y: Nguyên nhân của bệnh chắp là do tỳ vị vận hóa thất thường (hệ tiêu hóa bị rối loạn, cản trở sự hấp thụ các chất dinh dưỡng) hoặc do thường ngày ăn quá nhiều các thứ cay nóng, khiến cho "thấp nhiệt" ngưng tụ lại, làm nghẽn tắc mạch lạc mà gây nên bệnh.

     Muốn tránh bệnh tát phát, cũng cần điều tiết từ bên trong cơ thể. Có thể sử dụng một trong các bài thuốc sau:

        - Bài 1: Huyền sâm 15g, thổ phục linh 15g, hạ khô thảo 12g, bán hạ chế 10g, trần bì 6g, bối mẫu 8g, cam thảo 6g; tất cả cho vào nồi, đổ ngập nước, sau khi sôi tiếp tục đun nhỏ lửa trong 20 phút, chắt lấy nước đầu; lại đổ nước vào nồi, sắc như lần trước lấy nước thứ hai; trộn 2 nước với nhau, chia thành 3 lần uống trong ngày, liên tục 7-10 ngày.

        - Bài 2: Hải đới (côn bố) 15g, bán hạ chế 10g, trần bì 6g, bạch cương tàm (sao vàng) 6g; sắc và uống giống như bài trên.

Khi bị lẹo hoặc chắp đều cần kiêng kỵ:

    1. Không dùng những thứ có tính kích thích như rượu, thuốc lá, hành, tỏi, ớt, hẹ, kinh giới, ...

    2. Không ăn những thức ăn có tính nhiệt như thịt dê, thịt chó, thủ lợn, ...

    3. Để giúp bệnh mau chóng hồi phục, nên hạn chế cả các món thủy sản và hải sản.

Lương y HƯ ĐAN