Hồng bì núi bó chữa đau khớp?

Hỏi:

Gần chỗ tôi ở, có mấy cây hồng bì núi mọc hoang. Tôi nghe các cụ nói, khi bị sai khớp giã lá bó rất tốt. Đề nghị "Thuốc vườn nhà" cho biết có đúng không? Ngoài ra, cây còn có thể dùng chữa những bệnh gì khác?

Nguyễn Xuân Hà, Thanh Hóa

Đáp:

Hồng bì núi

"Hồng bì núi" còn gọi là "dã hoàng bì", "vương tùng", "cây chim hôi", "xì hắc", "cút khỉ", ... tên khoa học là Clausenia dentata (willd) Roem., thuộc họ Cam (Rutaceae).

Hồng bì núi là loại cây nhỏ, mọc thành bụi, cao 1-2m, đặc biệt có thể cao tới 3-4m. Lá kép lông chim lẻ gồm 5-9 lá chét, có cuống dài 5-7mm, màu tía, trên cuống lá chét đôi khi có đốt; phiến lá hình trứng dài 4-6,5cm, rộng 1,8-3,8cm, mặt trên màu xanh xám, mặt dưới xanh nhạt, có 6-8 đôi gân; gân lá lông chim, nổi rõ ở mặt dưới; mép lá có răng cưa giả do túi tiết tinh dầu gợn lên. Hoa nở vào mùa Xuân, mọc thành chùm xim, hoa rất nhỏ. Quả chín già vào tháng 8-9, to bằng hạt ngô. Vỏ quả chứa rất nhiều túi tinh dầu. Lá, vỏ, quả vò rất thơm, mùi dễ chịu.

Cây mọc hoang dại ở những vùng núi đá vôi như Quảng Ninh, Cao Bằng, Lạng Sơn, Thanh Hóa, ... Dân gian thời trước thường thu hái cành lá và rễ về làm thuốc; mùa thu hái gần như quanh năm. Một số địa phương còn dùng làm nguyên liệu cất tinh dầu, để chế thuốc xoa cảm cúm, đau bụng.

Theo Đông y: Hồng bì núi có vị đắng, hơi cay, tính mát. Có tác dụng giải cảm sốt, trừ thấp, thanh nhiệt, hoạt huyết giảm đau. Dân gian thường dùng rễ và lá với tính chất một vị thuốc có vị đắng, hơi cay và mát; dùng trong những trường hợp cảm mạo, sốt rét, trừ thấp tiêu thũng, đau khớp. Ngày dùng 15-50g dưới dạng thuốc sắc.

Đúng như thông tin bạn có được, dân gian có kinh nghiệm dùng lá và vỏ tươi, giã nát đắp bó, chữa đau khớp, bị thương sai khớp, gãy xương, ...

Trong điều kiện gia đình, có thể sử dụng hồng bì núi để chữa bệnh theo những cách sau:

    (1) Chữa phong thấp đau nhức khớp xương: Dùng cành lá hoặc rễ 20-30g, sắc nước uống (nếu có điều kiện, có thể phối hợp với một số vị thuốc khác); đồng thời dùng lá giã đắp hoặc bó chỗ bị đau.

    (2) Chữa cảm mạo, người lúc nóng lúc rét: Dùng cành lá hồng bì núi 20-30g, sắc uống trong ngày.

Lương y HƯ ĐAN