Dùng cây cơm cháy chữa liệt nửa người

Hỏi:

Mẹ tôi năm nay đã nhiều tuổi, bị liệt nửa người do tai biến mạch máu não. Vì kinh tế khó khăn, không đủ tiền mua thuốc... Gần đây, tôi nghe nói, "cây cơm cháy" có tác dụng chữa liệt nửa người rất tốt. Vậy xin hỏi "Thuốc vườn nhà": cây cơm cháy có hình dạng như thế nào, mọc ở đâu; có chữa được bệnh liệt nửa người hay không, cách sử dụng cụ thể như thế nào?

Nguyễn Đình Tam, Thái Nguyên

Đáp:

Trước khi trả lời câu hỏi của bạn, "Thuốc vườn nhà" xin phép được giới thiệu đôi điều về "cây cơm cháy":

    Cơm cháy là loài cây mọc hoang dại và được trồng khắp nơi. Thường thấy ở ven suối, bờ khe, còn được trồng để làm cảnh hoặc dùng làm thuốc. Cây còn có tên là "cây thuốc mọi", "tiếp cốt thảo" (cỏ nối liền xương), "xú thảo", "anh hùng thảo", "tẩu mã tiễn", "tẩu mã phong", "bát lý ma", "tiểu tiếp cốt đan", ... tên khoa học là Sambucus javanica Reinw., thuộc họ Cơm cháy (Caprifoliaceae).

    Cơm cháy là cây nhỏ cao từ 1,5-7m. Cành nhẵn, màu lục nhạt. Lá  mọc đối, thường có lá kèm, phiến lá dạng lông chim với 1-4 đôi lá chét không cuống hay cuống nhỏ, hình mác, mép có răng cưa nhỏ, dài 4-7cm, rộng 2,5cm, nhẵn. Hoa nhỏ màu trắng, mọc thành xim kép nom giống cái tán đường kính 10-30cm, với 2-6 gọng chính, những gọng này lại chia đôi nhiều lần, mang hoa không cuống. Hoa tràng hình bánh xe, bao phấn hướng ra phía ngoài. Quả mọng hình cầu đường kính 2-3mm chứa 2-3 ba hạt dẹt.

    Bộ phận sử dụng làm thuốc: Lá, vỏ cây, hoa và quả. Có thể thu hái quanh năm lá và vỏ; nhưng hoa và quả phải thu hái vào mùa Hè và Thu. Dùng tươi hay phơi hoặc sấy khô, không phải chế biến gì khác.

    Theo Đông y: Cây cơm cháy có vị chua, tính ấm. Có tác dụng khử phong trừ thấp, hoạt huyết tán ứ. Dùng chữa phong thấp đau nhức, phù do viêm thận, cước khí phù thũng, kiết lỵ, hoàng đản, viêm khí quản mạn, phong chẩn, đơn độc, mụn nhọt lở loét sưng đau, gãy xương, đòn ngã chấn thương.

    Tại một số địa phương, người ta dùng cành và lá cây cơm cháy tắm cho phụ nữ mới sinh  nở. Quả làm thuốc lọc máu, thông tiểu và nhuận tràng; ngâm rượu uống làm thuốc nhuận, tẩy độc cơ thể, chữa lỵ và thấp khớp. Hoa được dùng làm thuốc lợi tiểu, làm ra mồ hôi, dùng dưới dạng thuốc sắc hay thuốc xông. Vỏ cũng dùng làm thuốc nhuận và thông tiểu.

    Liều dùng: Ngày dùng với liều 10-12g hoa, quả hoặc vỏ dưới dạng thuốc sắc.

    Lưu ý: Cơm cháy là vị thuốc mãnh liệt, không dùng quá liều trên. Nếu dùng với liều 3g/1kg thể trọng có thể dẫn tới đái nhiều quá, ỉa lỏng và nôn mửa.

Trở lại với câu hỏi của bạn:

    Đối với trường hợp của mẹ bạn, có thể sử dụng cây cơm cháy theo cách như sau: Mùa Đông đào lấy khoảng 30-50g rễ cây, đem giã nát, sao lên cho nóng. Lấy một nhúm đắp lên rốn, băng cố định lại; phần còn lại dùng để xát lên những bộ phận bị liệt, đau nhức. Còn mùa nóng dùng cành non hoặc lá (khoảng một nắm), sao lên cho nóng, xoa và đắp lên rốn.

    Ngoài việc đắp rễ hoặc lá lên rốn, đồng thời hái lá cây cơm cháy, rải lên chiếu cho mẹ bạn nằm; mùa Đông trước khi rải lên chiếu cần hun lên, hoặc sao qua cho nóng.

Ngoài ra, còn có thể sử dụng cây cơm cháy để chữa trị một số chứng bệnh khác; mời bạn và Quý bạn đọc khác tham khảo thêm bài viết "Cây cơm cháy - Vị thuốc nhiều công dụng" đã được giới thiệu trên "Thuốc vườn nhà".

Lương y HUYÊN THẢO