Chữa trị trĩ ngoại với lá Ngoi

Hỏi:

Tôi bị trĩ ngoại đã nhiều năm, mỗi khi người mệt nhọc hoặc ăn những thứ cay nóng, là trĩ lại lòi ra. Uống tân dược thì trĩ co lên, nhưng rất mệt. Gần đây có nghe nói, dùng lá cây ngoi đắp, có thể chữa khỏi bệnh. Nhưng tôi không biết hình dạng của cây ngoi như thế nào, có dễ kiếm không? Mong được "Thuốc vườn nhà" chỉ dẫn cho biết.

Hoàng Xuân Đăng, Nghĩa Lộ, Yên Bái

Đáp:

Cây ngoi mọc hoang khắp các tỉnh miền Bắc, thường gặp ở bãi hoang, nương rẫy, chỗ nhiều ánh nắng. Cây còn có tên là "cây la", "la rừng", "cà hôi", "chìa vôi", "phô hức" (dân tộc Thổ), "dã yên diệp" (nghĩa là "thuốc lá dại"), "giả yên diệp" (thuốc lá giả), "thổ yên diệp", "thạch yên", "xú yên", "đại vương diệp", ... tên khoa học là Solanum verbascifolium L., thuộc họ Cà (Solanaceae).

Ngoi là loại cây nhỏ hoặc cây nhỡ, cao khoảng 2,5-5m, có khi cao tới 10m, cành non tỏa rộng. Cành và lá phủ lông dày hình sao, màu vàng nhạt hoặc vàng xám. Lá mọc cách, hình thuôn, hai đầu nhọn, mép nguyên, cuống lá dài 2-4cm, cả hai mặt đều có lông mịn, mặt dưới lông dày hơn, hai mặt lá có màu khác nhau. Cụm hoa hợp thành xim, phân nhiều nhánh, phủ đầy lông nhung mềm, tràng hoa màu vàng nhạt, đường kính 0,5-1,3cm, với 6 cánh hoa hình mũi mác, đầu nhọn. Quả nhỏ, mọng, hình cầu, đường kính khoảng 6mm; bên trong rất nhiều hạt có vân mạng, đường kính 2mm. Lá cây khi vò có mùi thơm phảng phất như mùi hồng bì.

Theo Đông y: Cành lá cây ngoi có vị cay, tính bình. Có tác dụng sát trùng, tiêu thũng, chỉ huyết (cầm máu). Dùng chữa ung nhọt sưng thũng, thống phong (gút), phụ nữ băng huyết, đòn ngã tổn thương, đau răng, loa lịch (sưng hạch ở cổ), thấp chẩn (eczema), viêm da, tinh hoàn sưng đau, ...

Dân gian thường dùng lá ngoi tươi chữa lòi dom, hắc lào, sán trâu bò. Tại một số nước khác, lá ngoi được dùng chữa tiểu tiện đục và phụ nữ khí hư. Tại Malaixia, thường dùng lá tươi giã nát, đắp lên hai bên thái dương, để chữa nhức đầu; còn dùng nước sắc của rễ, để chữa những cơn đau kịch liệt trong người và những rối loạn sau bữa ăn. Trong thú y, lá thái nhỏ cho vào lỗ mũi ngựa chữa ngựa bị sổ mũi.

Cách dùng, liều dùng: Uống trong, từ 3-9g sắc nước uống. Dùng ngoài, nấu nước rửa, giã đắp hoặc giã nát sao với rượu cho nóng rồi đắp.

Một số cách sử dụng cụ thể:

    (1) Chữa trĩ ngoại (lòi dom): Dùng lá ngoi tươi, ngắt bỏ cuống và gân, giã nát, sao nóng dịt vào chỗ lòi dom sau khi đã rửa sạch bằng nước ấm. Cũng có thể để nguyên lá, úp vào dom hay nướng cháy lá, vo lại cho vào hậu môn. Nên làm vào buổi tối trước khi đi ngủ để tránh đi lại. Nhiều năm trước, Bệnh viện Hà Giang đã áp dụng thử kinh nghiệm này, thấy kết quả rất tốt: Bệnh nhân trĩ ngoại thường khỏi rất nhanh, đi lại bình thường, 2-3 năm không thấy tái phát, có bệnh nhân dom lòi 4-5cm, cũng được chữa khỏi.

    (2) Chữa tinh hoàn sưng đau: Dùng lá ngoi giã nát, trộn với nước tiểu, sao nóng, đắp vào tinh hoàn, đóng khố hoặc bỉm để cố định.

    (3) Chữa thống phong (gút) đau nhức: Lá ngoi tươi lượng thích hợp, giã nát, trộn với rượu sao nóng, đắp vào chỗ sưng đau.

    (4) Chữa hắc lào: Dùng lá ngoi tươi, vò lấy nước, chấm vào vết hắc lào đã rửa sạch.

    (5) Chữa ngứa: Dùng cành lá, nấu nước tắm rửa.

    (6) Chữa thấp chẩn (eczema): Dùng cành lá tươi giã nát đắp hoặc nấu nước rửa. Hoặc cũng có thể dùng lá khô tán bột, rắc vào chỗ bị bệnh.

Lương y HUYÊN THẢO