Hoa cúc - Sáng mắt, hạ huyết áp

Hỏi:

Tôi được một ông bạn cho 1kg hoa cúc đã phơi khô, nói rằng đó là "cúc thuốc", hàng ngày pha trà uống có tác dụng rất tốt đối với sức khỏe. Vậy mong "Thuốc vườn nhà" cho biết, hoa cúc thuốc có những tác dụng gì, cách sử dụng cụ thể như thế nào?

Đinh Xuân Thắng, TP. Thái Nguyên

Đáp:

Cúc có rất nhiều loài, Đông y thường dùng 2 loại cúc làm thuốc là "kim cúc" và "hoàng cúc", với tác dụng tương tự.

Cây cúc hoa trắng (kim cúc) là cây thân mọc thẳng cao 0,50-1,40m, toàn thân có lông trắng mềm. Lá mọc so le, cuống dài 1-2,5cm, có lông trắng; phiến lá hình trứng hay hơi thuôn, hai đầu tù, chia thành 3-5 thuỳ, mép có răng cưa và lượn sóng, mặt dưới nhiều lông màu trắng mốc. Cụm hoa hình đầu, màu trắng hay hơi tía ở phía ngoài, vàng ở giữa, mọc ở đầu cành hay kẽ lá.

Cây cúc hoa vàng (hoàng cúc) cũng mọc thẳng đứng, cao chừng 90cm. Phiến lá hình 3 cạnh tròn, thuỳ xẻ sâu. Cụm hoa hình cầu, đường kính nhỏ hơn loài cúc trắng nói trên; hoa trong ngoài đều có màu vàng.

Theo Đông y: "Kim cúc" có vị ngọt, đắng, tính hơi hàn; "hoàng cúc" có vị đắng cay, tính ấm. Có tác dụng tán phong nhiệt, sáng mắt, giáng hỏa, giải độc. Dùng chữa hoa mắt, nhức đầu, cao huyết áp, mắt đỏ đau, nhiều nước mắt, đinh nhọt, ... Liều dùng hàng ngày từ 9-15g, dùng riêng hay phối hợp với các vị thuốc khác; còn dùng để ướp chè hay ngâm rượu uống.

Một số các dùng và tác dụng cụ thể:

(1) Trà cúc hoa - Điều hòa huyết áp: Cúc hoa 10g, trà búp 3g. Hãm nước sôi như pha trà uống.

(2) Sơn tra cúc hoa ẩm - Giảm mỡ máu: Sơn tra 30g, cúc hoa 15g. Nấu hoặc hãm nước sôi uống thay trà trong ngày; khi uống có thể thêm đường kính.

(3) Trà chữa cao huyết áp:

    Cúc hoa, kim ngân hoa - mỗi thứ 6-10g. Nếu xơ vữa động mạch thêm sơn tra 10g. Nếu đầu choáng váng nhiều thêm tang diệp (lá dâu tằm) 10g. Tất cả trộn đều, pha trà uống trong nửa ngày; mỗi ngày pha uống với liều lượng như trên 2 lần.

    Tại một bệnh viện ở Trung Quốc đã thử nghiệm loại trà này điều trị 46 trường hợp; sau 3-7 ngày triệu chứng đau đầu, choáng váng, mất ngủ bắt đầu giảm và 35 trường hợp huyết áp đã hạ xuống mức bình thường; số còn lại sau 10-30 ngày cũng thấy có chuyển biến tốt.

(4) Tang cúc ẩm - Chữa ho và sốt, cảm mạo: Tang diệp (lá dâu tằm), cúc hoa - mỗi vị 6g; liên kiều, bạc hà, cam thảo, cát cánh - mỗi vị 4g; nước 600ml, sắc còn 200ml, chia 3 lần uống trong ngày.

(5) Cúc hoa trà điều tán - Chữa chóng mặt, hoa mắt, mắt đỏ, mũi tắc: Cúc hoa, xuyên khung, kinh giới, bạc hà, phòng phong, khương hoạt, hương phụ, cam thảo, bạch chỉ, tế tân, bạch cương tàm. Các vị bằng nhau, trộn đều, tán nhỏ. Sau bữa cơm dùng nước chè chiêu thuốc, mỗi lần 4-6g bột này.

Lương y HƯ ĐAN