Dùng Hạt muồng chữa tăng lipid máu

Hỏi:

Gần đây, khi đi làm xét nghiệm máu, bác sĩ kết luận tôi bị tăng lipid huyết và huyết áp hơi cao. Do hoàn cảnh kinh tế khó khăn, tôi không thể mua các loại thuốc tân dược mà bác sĩ ghi trong đơn để chữa. Vì vậy rất mong "Thuốc vườn nhà" cho biết, có thể sử dụng những vị thuốc rẻ tiền, sẵn có quanh vườn nhà để chữa được không?

Lê Văn Kiên, Hải Phòng

Đáp:

Theo chúng tôi nghĩ, trước mắt bác có thể dùng thử hạt muồng ngủ để chữa.

Hạt muồng ngủ, trong Đông y gọi là "thảo quyết minh" hoặc "quyết minh tử", cây còn có tên là "đậu ma", "giả lục đậu", "giả hoa sinh", "lạc giời", "mã đề quyết minh", "hoàn đồng tử", tên khoa học là Cassia tora L.

Muồng ngủ (Thảo quyết minh) là loại cây nhỏ cao 30-90cm, có khi cao tới 1,5m. Lá mọc so le, kép, xẻ lông chim, gồm 2-4 đôi lá chét. Quả giáp, hình trụ dài 12-14cm, rộng khoảng 4mm, trong chứa chừng 25 hạt, cũng hình trụ ngắn chừng 5-7mm, rộng 2,5-3mm, hai đầu vát chéo, trông hơi giống viên đá lửa, màu nâu nhạt, bóng.

Để dùng làm thuốc, thường đem hạt muồng sao nhỏ lửa, khi thấy bốc mùi thơm như cà phê, màu hạt vàng thẫm, thì bắc xuống, tãi mỏng ra cho nguội; trong một số trường hợp cần sao thật kỹ cho tới khi cháy đen thành than.

Lưu ý: Chớ nhầm lẫn cây "muồng ngủ" với cây "muồng trâu", còn gọi là "muồng truổng", thân mang nhiều gai lởm chởm, cành cũng nhiều gai thẳng đứng và ngắn; trong dân gian chủ yếu dùng chữa bệnh ngoài da.

Theo Đông y truyền thống: Thảo quyết minh có vị ngọt, đắng, tính hơi lạnh (vi hàn); vào 2 kinh Can và Đại tràng. Có tác dụng thanh can minh mục, nhuận tràng, thông tiện. Chủ trị mắt đỏ sưng đau do phong nhiệt, dạ mang (quáng gà), mắt sinh màng mộng do can nhiệt (tạng Can nóng), đại tiện táo bón, lở ngứa ngoài da, ...

Thời xưa, hạt muồng chủ yếu được sử dụng để chữa các chứng bệnh về mắt, bệnh gan và chứng táo bón ở người cao tuổi.

Những năm gần đây, khoa học đã phát hiện thêm một số tác dụng khác của hạt muồng ngủ. Các kết quả nghiên cứu dược lý cho thấy, ngoài tác dụng bảo vệ thần kinh thị giác, tăng cường thị lực (Đông y gọi là "thanh can minh mục" - mát gan sáng mắt) và nhuận tràng mà Đông y đã phát hiện, hạt muồng còn có một số tác dụng khác đối với hệ tim mạch và hệ miễn dịch.

Cụ thể:

    • Giảm lipid máu: Thử nghiệm trên lâm sàng cho thấy, hạt muồng sử dụng dưới dạng thuốc bột hay thuốc sắc đều có tác dụng hạ cholesterol và triglycerin máu, tăng hàm lượng cholesterol mật độ cao và cải thiện tình trạng phân bố cholesterol trong cơ thể.

    • Hạ huyết áp: Hạt muồng có tác dụng hạ huyết áp rõ ràng, đối với cả huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương. Tác dụng hạ huyết áp của hạt muồng mạnh hơn thuốc reserpine, đồng thời hầu như không có ảnh hưởng tới nhịp tim và hô hấp.

    • Đối với chức năng miễn dịch: Hạt muồng có tác dụng tăng cường chức năng miễn dịch thể dịch, tăng cường hoạt tính của đại thực bào trong hệ miễn dịch.

Để làm giảm mỡ máu và điều hòa huyết áp, có thể dùng muồng ngủ theo một số phương pháp như sau:

(1) Chữa tăng mỡ máu: Thảo quyết minh (hạt muồng ngủ) loại bỏ tạp chất, sao nhỏ lửa, khi nghe thấy tiếng nổ lách tách thì đảo liên tục, sao đến khi có màu vàng thẫm là được. Mỗi lần dùng 5-10g, cho vào ấm, hãm như pha trà, uống dần trong ngày. Dùng liên tục 10-15 ngày (một liệu trình), nghỉ 3-5 ngày lại tiếp tục một liệu trình khác.

(2) Chữa tăng huyết áp: Dùng hạt muồng 6g, dã cúc hoa (kim cúc, cúc vàng) 8g, sắc nước hoặc pha trà uống trong ngày; dùng theo từng liệu trình 10-15 ngày. Cũng có thể dùng dưới dạng thuốc bột, hay xi-rô thuốc, đều có tác dụng. Thích hợp với những người cao huyết áp thể "can dương thượng cang" với các triệu chứng: Đầu choáng, đầu đau, mắt hoa, tai ù, có cảm giác "đầu nặng chân nhẹ", hay quên, lưng gối đau mỏi, lòng bàn chân bàn tay và giữa ngực nóng, trống ngực, bồn chồn, mất ngủ, ...

(3) Chống béo phì:

    • Nhờ tác dụng làm giảm mỡ máu, hạt muồng còn có thể sử dụng làm thuốc giảm béo. Có thể dùng một vị hạt muồng sao, sắc nước hoặc pha trà uống.

    • Hoặc phối hợp với một số vị thuốc khác như sau:

        - Dùng hạt muồng sao, sơn tra, 2 thứ đem tán thô, hàng ngày dùng 6-12g, pha trà uống trong ngày.

        - Hạt muồng sao 8g, lá sen khô 4g (tươi 8g), cát cánh 4g, bông mã đề 6g, cam thảo 4g, sắc nước hoặc hãm nước sôi uống trong ngày.

Lương y HƯ ĐAN