Dùng cây sông chua chữa trĩ lậu

Hỏi:

Tôi nghe một số người nói, dùng rau sông chua nấu canh ăn có thể chữa khỏi được trĩ nội lở loét. Đề nghị "Thuốc vườn nhà" cho biết có đúng hay không? Cây sông chua có những tác dụng gì và sử dụng để chữa bệnh như thế nào?

Đỗ Văn Sinh, Ninh Bình

Đáp:

"Sông chua" còn có tên là "rau sông chua dây", "rau má ngọ", "thồm lồm gai", ... Sách Đông y Trung Quốc thường gọi là "giang bản quy" và "quán diệp liễu", ... Tên khoa học là Polygonum perfoliatum L., thuộc họ Rau răm.

Sông chua là một loại cỏ, sống lâu năm, thân bò hay leo, phân nhiều nhánh, có gai quặp xuống. Lá 3 cạnh, hình tam giác cân hoặc hình khiên, dài 4-6cm, rộng 6-8cm; mép lá nguyên hay có gai, chân gai nở rộng ra. Cuống lá dài 1-2cm. Phía dưới làm thành bẹ rộng, bao quanh thân. Bẹ chìa hình lá bao quanh thân, trông như thân chui qua lá, do đó tên khoa học mới có chữ "perfoliatum" - nghĩa là "chui qua lá". Hoa mọc thành bông ở ngọn, ngắn, cũng có bẹ chìa như lá; cuống dài và có gai nhọn; hoa nhỏ màu trắng hoặc xanh nhạt. Quả có 3 rãnh dọc, khi chín có màu đen.

Sông chua mọc hoang ở khắp những nơi ẩm thấp, vùng đồng bằng cũng như vùng cao đều có. Để làm thuốc, có thể dùng toàn cây, hoặc chỉ dùng lá, rễ; dùng tươi hoặc phơi sấy khô.

Theo Đông y: Sông chua có vị đắng, chua, tính bình; vào 2 kinh Can và Thận. Có tác dụng thanh nhiệt giải độc, hoạt huyết tiêu thũng, tức phong chỉ khái (trừ phong, chống ho). Thường dùng chữa ho gà, hoàng đản (vàng da), sốt rét, kiết lỵ, tiểu tiện buốt, tiểu tiện lẫn máu, trĩ, khí hư, ... Ngoài công dụng làm thuốc chữa bệnh, sông chua còn dùng để làm mềm ngà voi và xương (để uốn nắn và nhuộm màu); trong nông nghiệp còn có thể dùng để diệt trừ sâu bọ.

Để hỗ trợ điều trị trĩ, giang môn lở loét (trĩ lậu), có thể dùng rau sông chua làm rau ăn. Tại một số địa phương, dân gian có kinh nghiệm dùng rau sông chua một nắm to (khoảng 20-30g), hầm với lòng lợn (lượng thích hợp), làm thức ăn trong bữa cơm hàng ngày; ăn liên tục từng đợt 7-8 ngày.

Ngoài ra, còn có thể sử dụng sông chua để chữa trị một số chứng bệnh khác như sau:

    (1) Chữa ho gà: Dùng rau má ngọ 30g, sao với rượu, thêm chút đường phèn, sắc lấy nước; chia ra 2 lần uống trong ngày. Có thể thêm ngư tinh thảo (rau diếp cá) 20g, cùng sắc uống.

    (2) Chữa xơ gan cổ trướng: Dùng rau má ngọ 20g, nhân trần 15g, kim tiền thảo 10g, phượng vĩ thảo (cỏ seo gà) 10g, mộc hương 10g, đại phúc bì 10g, hoàng liên 6g, thổ phục linh 12g; sắc lấy nước, chia 3 lần uống trong ngày.

    (3) Chữa phù do viêm thận mạn: Dùng rau má ngọ 20g, đông qua tử (hạt bí đao) 15g, đông qua bì (vỏ bí đao) 20g, xa tiền tử (hạt mã đề) 15g, bạch mao căn (rễ cỏ tranh) 20g, hải kim sa (bòng bong) 10g; sắc lấy nước, chia ra 3 lần uống trong ngày.

    (4) Chữa viêm da dị ứng: Dùng rau má ngọ 30g, dã cúc hoa 30g, phượng vĩ thảo (cỏ seo gà) 20g; sắc nước uống mỗi ngày 1 thang. Cách sắc: Sắc 3 nước, 2 nước đầu hợp lại chia ra 2-3 lần uống trong ngày; nước thứ 3 dùng để rửa chỗ da bị bệnh.

    (5) Chữa viêm nang lông: Dùng rau má ngọ 20g, bồ công anh 15g; sắc nước uống trong ngày.

        Thuốc bôi ngoài: Dùng rau má ngọ 2 phần, ô tặc cốt (mai mực) 1 phần; 2 thứ tán thành bột mịn, trộn với dầu vừng, dùng bông chấm thuốc bôi lên chỗ da bị bệnh 3-4 lần trong ngày.

    (6) Chữa viêm da đầu do tăng tiết bã nhờn: Dùng rau má ngọ 100g, lá thông đuôi ngựa 30g; tất cả rửa sạch, thái nhỏ, sắc lấy nước để gội đầu hàng ngày hoặc cách ngày.

Lương y HUYÊN THẢO