Cách sử dụng muống biển chữa bệnh trĩ

Hỏi:

Tôi bị bệnh trĩ đã nhiều năm, thỉnh thoảng lại xuất huyết. Tôi đã đi chữa nhiều nơi, tốn nhiều tiền, nhưng bệnh chỉ giảm nhẹ mà không khỏi hẳn. Gần đây có người mách, chỉ cần đi hái cây muống biển về sắc uống, có thể khỏi bệnh. Cây này mọc hoang trên bãi cát ven biển, không mất tiền mua, nhưng không biết có độc hay không? Rất mong "Thuốc vườn nhà" giới thiệu cho biết về những tác dụng của loài cây này. Uống lâu ngày có độc hay không?

Trần Xuân Canh, Thanh Hóa

Đáp:

Muống biển còn có tên là "rau muống biển", "mã an đằng", "nhị diệp hồng thự", ... tên khoa học là Ipomoea pescarpae （L.）Sweet [I. biloba Forsk.], thuộc họ Khoai lang (Convolvulaceae).

Ở nước ta, muống biển mọc hoang ở khắp các bãi cát ven theo bờ biển, suốt từ Bắc chí Nam; ít khi trồng; có thể trồng bằng cành vào mùa mưa, trên đất phù sa. Cây còn mọc ở Nhật Bản, Trung Quốc, Ấn Độ, Inđônêxia, Philippin, ...

Muống biển là loài cây thảo, sống nhiều năm, mọc bò lan trên mặt đất, không mọc leo; bò lan đến đâu, rễ mọc đến đấy; thân phân rất nhiều cành. Thân tím như thân rau muống ăn, nhưng đặc và không rỗng như thân rau muống; thân có 2 đường rãnh nông, ở 2 bên thân, chạy dọc theo chiều dài từ mấu nọ đến mấu kia. Lá mọc so le, gần như hình vuông, phía cuống hình tim, đầu hơi tròn và xẻ thành 2 như hình móng chân con trâu; cuống lá dài 5-7cm, có khi tới 12cm, phiến lá dài 4-6cm, rộng 5-7cm, 2 mặt đều nhẵn. Lá non có 2 mảnh cụp vào nhau. Lá và dây có nhựa đục trắng như sữa. Khi ngắt có nhựa đục trắng chảy ra giống như nhựa khoai lang. Hoa lớn, màu hồng tím, giống như hoa rau muống, mọc thành xim ít hoa ở kẽ lá, cuống chung dài 2-4cm, 5 nhị màu trắng đính vào cuối tràng hoa, bao phấn chia 2 ngăn nứt theo chiều dọc, tua nhị phình to phía dưới, có lông. Quả nang hình cầu, đường kính 2cm, chứa 4 hạt đường kính 7mm, màu hung. Hoa nở vào các mùa Hè và Thu.

Để làm thuốc, thường dùng lá và cành non, hoặc toàn bộ phần ở trên mặt đất (thân, cành, lá), có khi dùng cả rễ; dùng tươi, hoặc phơi, sấy khô dùng dần.

Tại những nơi có muống biển mọc ở nước ta, dân gian thường dùng lá làm thức ăn cho thỏ, dê, ngựa, chuột lang. Cũng có thể dùng làm thức ăn cho trâu bò, nhưng chúng không thích ăn, vì có mùi hăng và làm cho sữa bò có mùi vị không ngon. Toàn cây được dùng làm thuốc uống chữa cảm mạo, sốt, sốt rét, tê thấp, chân tay đau nhức, mỏi, thông tiểu tiện, chữa thủy thũng, đau bụng. Dùng ngoài lấy lá tươi giã nát đắp lên các vết loét, mụn nhọt đang mưng mủ và cũng dùng trị rắn cắn; còn có thể phơi khô, tán nhỏ, rắc lên những nơi bị bỏng.

Tại Ấn Độ, lá được dùng đắp ngoài trị tê thấp và đau bụng, dịch lá dùng trị bệnh phù và đồng thời dùng lá giã nát đắp vào những phần bị phù. Tại Thái Lan, lá được dùng ngoài để trị chất độc của thịt sứa. Tại Trung Quốc, người ta dùng toàn cây chữa phong thấp đau nhức khớp xương, đau ngang thắt lưng; mụn nhọt và viêm mủ da; trĩ xuất huyết.

Theo Đông y:

    - Muống biển có vị cay, đắng (tân khổ), tính hơi lạnh (vi hàn); vào 2 kinh Can và Tỳ. Có tác dụng trừ phong thấp, tiêu ung, tán kết. Dùng chữa phong thấp đau nhức, mụn nhọt sưng đau, trĩ lậu, ...

    - Liều dùng: Sắc uống 30-60g tươi (hoặc 10-20g khô). Dùng ngoài, lấy cây tươi giã đắp hoặc thiêu tồn tính, nghiền mịn bôi.

    - Kiêng kỵ: Không dùng cho phụ nữ có thai.

Muống biển có thể sử dụng để chữa trĩ xuất huyết, cách sử dụng cụ thể như sau: Hàng ngày dùng muống biển 30g, hầm với 300-500g lòng lợn, chia 2 lần ăn như thức ăn trong ngày; liên tục 10 ngày (1 liệu trình), nếu chưa khỏi nghỉ 3-5 ngày lại tiếp tục một liệu trình khác.

Cũng để chữa trĩ, theo sách "Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam" của cố Giáo sư Tiến sĩ Đỗ Tất Lợi: Tại Campuchia, có nơi dùng lá giã nhỏ, trộn với lá dây đau xương, củ sả và vỏ dừa đốt lấy khói xông lên chỗ trĩ ở hậu môn.

Ngoài ra, còn có thể sử dụng muống biển chữa các bệnh:

    (1) Chữa phong thấp, khớp xương đau nhức: Dùng muống biển 45g, sắc nước nửa nước nửa rượu, chia 2-4 lần uống trong ngày.

    (2) Chữa ung nhọt, viêm mủ da: Dùng muống biển 30-60g, sắc và thêm đường đỏ uống. Bên ngoài dùng cây tươi giã nát đắp vào chỗ bị bệnh.

Lương y HUYÊN THẢO