Trị mụn trứng cá với cây mã xỉ hiện (cây rau sam)

Hỏi:

Cháu năm nay 20 tuổi. Nửa năm gần đây trên da mặt cháu bắt đầu mọc lên rất nhiều mụn trứng cá. Cháu đã bôi đủ các loại tân dược mà vẫn không thấy đỡ. Tháng trước, bạn cháu ở Quảng Châu (Trung Quốc) gửi thư về mách cho bài thuốc dùng cây "mã xỉ hiện" sắc nước uống và bôi ngoài. Bạn cháu còn cho biết, sinh viên Trung Quốc hay sử dụng loại cây này để chữa trứng cá. Cháu rất mong "Mỹ phẩm từ thiên nhiên" cho biết: "mã xỉ hiện" là thứ cây như thế nào, có thể kiếm hoặc mua ở đâu, và cách dùng cụ thể như thế nào?

Nguyễn Thị Huyền Anh, ĐH Bách khoa, Đà Nẵng

Đáp:

Rau sam

"Mã xỉ hiện" chính là cây rau sam - một loài cỏ mọc hoang khắp nơi. Thường thấy ở những nơi ẩm ướt. Ngay trong các thành phố, cũng thường thấy những khóm rau sam mọc ngay trên vỉa hè hay ở những chân tường ẩm ướt. Người Trung Quốc gọi cây này là "mã xỉ hiện", vì có lá giống như răng ngựa ("mã" = con ngựa, "xỉ" = răng, "hiện" = rau). Ở nước ta, chưa thấy ai trồng rau sam để đem bán, vì vậy cháu phải tự đi kiếm, hoặc nhờ các bà hàng rau hay hàng lá tìm giúp.

Các nghiên cứu hiện đại cho thấy: Rau sam chứa nhiều loại acid hữu cơ, có tác dụng ức chế và tiêu diệt nhiều loại vi khuẩn. Đối với những vi khuẩn gây bệnh ngoài da, nước rau sam tỷ lệ 1:6 có tác dụng ức chế và tiêu diệt nhiều loại khuẩn.

Điều này cũng chứng tỏ, kinh nghiệm dân gian sử dụng rau sam để chữa trị các chứng bệnh viêm nhiễm ngoài da là có cơ sở khoa học.

Theo một số tài liệu chúng tôi có trong tay, người Trung Quốc thường dùng rau sam để chữa mụn trứng cá ở độ tuổi thanh xuân như sau:

    (1) Uống trong: Hái lấy một lượng rau sam đủ dùng trong nhiều ngày, rửa sạch rồi phơi khô. Chỉ nên hái những phần mọc cao trên mặt đất. Mỗi ngày dùng 10g rau sam khô, sắc với 600ml nước, sau khi sôi đun nhỏ lửa cho cạn còn khoảng 300ml thì rót ra, chia thành 3 lần uống trong ngày. Nếu cho thêm rau diếp cá 5g khô (hoặc 15g tươi) cùng sắc uống, hiệu quả càng tốt.

    (2) Bôi ngoài: Nếu lại dùng rau sam tươi, giã nát, vắt lấy nước cốt, bôi lên những chỗ da có mụn trứng cá càng tốt, ngày bôi 2-3 lần. Cũng có thể thêm rau diếp cá tươi cùng giã nát, sẽ tăng hiệu quả. Cũng theo tỷ lệ một phần rau sam nửa phần rau diếp cá, giống như khi sắc uống.

    Khi sắc uống, cây đã phơi khô hay cây tươi đều có tác dụng. Nhưng khi dùng bôi ngoài, cần dùng cây tươi.

Điều cần lưu ý là: Người hay bị đau bụng, ỉa chảy không nên dùng rau sam sắc uống, chỉ nên dùng để bôi ngoài da.

Ngoài tác dụng chữa mụn trứng cá, còn có thể sử dụng rau sam để chữa trị một số chứng bệnh khác ảnh hưởng thẩm mỹ:

    (1) Chữa hôi nách: Dùng rau sam tươi giã nát, trộn thêm chút mật ong, lấy giấy bản bọc lại, ép nhẹ thành bánh mỏng, phơi nắng hoặc sấy khô, sau đó tán thành bột mịn. Hàng ngày dùng bột thuốc bôi vào nách 3-4 lần. Hoặc trộn bột thuốc với mật ong, thấm vào gạc, đặt vào nách rồi băng cố định lại, mỗi ngày thay thuốc một lần; liên tục cho đến khi nách hết hôi.

    (2) Làm mờ các vết sẹo, vết nám: Dùng rau sam tươi 60-100g, sắc lấy nước thật đặc, dùng bông thấm nước thuốc bôi lên chỗ vết nám hoặc vết sẹo, ngày bôi 2-3 lần.

    (3) Chữa rụng tóc, da loang lổ bong vảy (bệnh pityriasis):

        - Dùng rau sam tươi, rửa sạch đất cát, cho vào nồi (không dùng đồ sắt), đổ nước ngập trên mặt rau khoảng 10cm, nấu trong khoảng 1,5-2 giờ; chắt lấy nước thuốc, bỏ bã, lọc lỹ, sau đó cô nhỏ lửa cho đến khi thấy cao sền sệt là được. Chờ cao nguội, cho vào lọ đã sát trùng, nút kín, để dùng dần. Cần bảo quản trong tủ lạnh để tránh mốc, nếu không có tủ lạnh 2-3 ngày phải hấp cách thủy một lần.

        - Sử dụng: Trộn cao này với giấm (theo tỷ lệ 1/1), bôi lên da đầu và chân tóc, mỗi ngày bôi một lần vào buổi tối trước khi đi ngủ. Có tác dụng chống ngứa đầu và tóc rụng từng mảng.

        - Đối với bệnh da bong vảy: Dùng cao này bôi lên các chỗ da loang lổ và bong vảy, ngày bôi 2-3 lần. Có tác dụng làm cho da trở lại bình thường và không để lại sẹo.

Lương y HƯ ĐAN