Tác dụng chữa bệnh của cây quan âm

Hỏi:

Vùng quê tôi có rất nhiều cây "vạn kim" mọc hoang, một số người còn trồng ở trong vườn làm cảnh, không biết cây này có thể dùng làm thuốc được không?

Bùi Tiến Cảnh, Hưng Yên

Đáp:

"Vạn kim" là một tên gọi khác của "cây quan âm"; trong Đông y có tên là "màn kinh tử"; còn gọi là "vạn kim tử", "thuốc kinh", "thuốc ôn", "đẹn ba lá",... tên khoa học Vitex trifoolia L., thuộc họ Cỏ roi ngựa (Verbenaceae).

Cây này mọc hoang và được trồng làm cảnh ở rất nhiều nơi trong nước ta, còn mọc ở các tỉnh ven biển Trung Quốc và Malaixia. Tại Malaixia, người ta thường dùng lá làm thuốc, ngoài ra còn dùng lá tán nhỏ cho vào gạo hay nơi để vải vóc để chống côn trùng khỏi ăn gạo hay phá hỏng vải.

Đông y học Việt Nam và Trung Quốc thường dùng quả.

Theo Đông y: Màn kinh tử (quả cây màn kinh) có vị cay, đắng, tính hơi hàn; vào 3 kinh Can, Phế và Bàng quang. Có tác dụng tán phong nhiệt. Dùng chữa đầu nhức, mắt hoa, mắt đau.

Hiện nay, màn kinh tử là một vị thuốc có tác dụng chữa cảm mạo, sốt, nhức đầu, nhức bên thái dương, đau nhức trong mắt, mặt mũi tối tăm; còn có tác dụng giảm đau. Ngày uống 6-12g dưới dạng thuốc sắc hoặc với liều 2-3g dưới dạng thuốc bột.

Sau đây là một số đơn thuốc thường dùng:

    (1) Chữa thiên đầu thống: Màn kinh tử 10g, cam cúc hoa 8g, xuyên khung 4g, tế tân 3g, cam thảo 4g, bạch chỉ 3g; nước 600ml, sắc đặc còn 200ml; chia 3 lần uống trong ngày. Cũng có thể tự chế loại rượu thuốc như sau: Màn kinh tử 80g, rượu uống (30-40 độ) 1 lít; ngâm khoảng 10 ngày trở lên; ngày uống 2 lần, mỗi lần từ 10-15ml.

    (2) Chữa sưng vú: Khi mới bị, dùng màn kinh tử sao dòn, tán nhỏ, mỗi lần uống 4g hoà với rượu, gạn lấy rượu uống còn bã đắp lên vú (Bản thảo cương mục).

    (3) Bài thuốc làm cho tóc đen và dài: Màn kinh tử và hùng chi (mỡ gấu) - 2 vị bằng nhau; trộn với dấm thanh để bôi vào tóc.

    (4) Chống thụ thai: Tại một bệnh viện thuộc tỉnh Phúc Kiến (Trung Quốc) người ta đã thử nghiệm sử dụng màn kinh tử để chống thụ thai theo cách như sau: Màn kinh tử 30g, gà sống 1 con; 2 thứ đem nấu chín, ăn cái và uống nước; sau khi sạch kinh hoặc sau khi đẻ cơ thể đã khôi phục, ăn món thuốc trên liên tục trong 3 ngày (Phúc Kiến Trung thảo dược).

Lương y HƯ ĐAN