Dùng chua me đất chữa loét miệng

Hỏi:

Tôi nghe một số người nói, cây chua me đất chữa loét miệng rất hay; xin nhờ "Thuốc vườn nhà" cho biết thông tin trên có đúng hay không? Chân thành cảm ơn.

Lê Thị Thái Uyên, Đông Hưng, Thái Bình

Đáp:

Ở nước ta thường hay gặp 3 loài chua me đất, đó là: Chua me núi (Oxali acetosella L.) có hoa trắng vân hồng; chua me đất hoa hồng (Oxilis corymbosa DC ); và chua me đất hoa vàng (Oxalis corniculata L.). Cả ba cây cùng thuộc một họ "chua me đất" (Oxalidaceae); đều có thể sử dụng làm rau ăn và dùng làm thuốc.

Trong các loài chua me đất nói trên, loài hoa vàng thường hay gặp nhất, hay được sử dụng làm thuốc nhất và cũng có thể dùng để chữa loét miệng, do đó trong phạm vi bài viết này, "Thuốc vườn nhà" xin phép chỉ giới thiệu chi tiết hơn về loài cây này.

Chua me đất hoa vàng (Oxalis corniculata L.)

Chua me đất hoa vàng là một loài cây mọc hoang khắp nơi ở  nước ta; thường hay gặp nhất những ở chỗ đất ẩm mát, có đủ ánh sáng, ở ven đường, hàng rào, bờ ruộng và các bãi đất hoang.

Cây còn có tên là "tạc tương thảo", "chua me bá chìa", "tam diệp toan", "toàn tương thảo", "toàn vị thảo", "toan vị vị", ...

Đặc điểm thực vật: Chua me đất hoa vàng là một loại thảo (cỏ), mọc lan, bò trên mặt đất, thân đỏ nhạt, có ít lông. Lá có cuống dài, gầy, hơi có lông, gồm 3 lá chét gần như nhẵn, mềm, mỗi lá chét có một vết hõm trên đầu thành hình tim ngược. Hoa mọc thành tán gồm 2-3 hoa, có khi 4 hoa, màu vàng; cuống hoa gầy, dài chừng 1-2cm. Đài 5, tràng 5, màu vàng; nhị 10, dài ngắn khác nhau, xếp thành 2 vòng, bầu 5 ô, 5 vòi. Quả nang, dài gấp 5-6 lần chiều cao của đài còn tồn tại, mở bằng 5 van. Hạt hình trứng, màu nâu thẫm, dẹt, có bướu, mọc thành hàng rất đều. Mùa hoa vào các tháng 5-7.

Để làm thuốc, người ta thường sử dụng toàn cây hay chỉ dùng lá; thường dùng tươi, ít khi dùng phơi khô.

Theo đông y: Chua me hoa vàng có vị chua, tính lạnh; vào các kinh Thủ dương minh Đại trường và Thủ thái dương Tiểu trường. Có tác dụng thanh nhiệt lợi thấp, lương huyết, tán ứ, tiêu thũng giải độc. Dùng chữa kiết lỵ, ỉa chảy, hoàng đản, tiểu tiện nhỏ giọt, xích bạch đới hạ, thổ huyết, nục huyết, ung nhọt, lở ngứa, thoát giang, ...

Trong dân gian: Thường dùng toàn cây chua me đất hoa vàng, sao vàng, sắc uống chữa sốt và chữa lỵ. Tại Ấn Độ, Philipin, nhân dân dùng chữa bệnh scobut. Còn dùng làm thuốc thông tiểu tiện, chữa viêm niệu đạo. Ngoài ra, còn dùng lá đánh đồ dùng bằng đồng, cho bóng sáng, do trong lá có chất axit oxalic.

Liều dùng hàng ngày: Từ 30-50g (toàn cây hoặc lá tươi), nếu dùng khô chỉ cần 5-10g. Uống trong thường sử dụng dưới dạng thuốc sắc hoặc thuốc bột. Dùng ngoài (nước sắc hoặc giã cây tươi vắt lấy nước), để rửa hoặc bôi lên mụn nhọt, vết loét.

Lưu ý: Những người có sỏi tiết niệu không nên sử dụng, vì chất oxalat trong chua me có thể làm tăng lượng sỏi. Cũng không nên dùng liều quá cao vì muối oxalat độc với liều 20-30g.

Để chữa loét miệng, bạn có thể sử dụng chua me đất theo cách sau: Chua me đất tươi 30-60g, rửa sạch, giã nát, vắt lấy nước cốt; dùng bông chấm nước cốt, bôi vào những chỗ loét trong miệng, ngày bôi nhiều lần.

Ngoài ra, còn có thể sử dụng chua me đất hoa vàng để chữa một số chứng bệnh thường gặp khác:

    (1) Chữa viêm họng sưng đau: Chua me đất hoa vàng 50g tươi, rửa sạch, thêm một chút muối (khoảng 2g); nhai và nuốt từ từ.

    (2) An thần, chữa mất ngủ: Chua me đất hoa vàng 20g, lá thông đuôi ngựa 6g; cho vào nồi đổ ngập nước sắc lên, chia 3 lần uống trong ngày.

    (3) Chữa huyết áp cao: Chua me đất hoa vàng 30g, hạ khô thảo 10g, cúc hoa vàng 15g; sắc uống trong  ngày.

    (4) Chữa trẻ lên sởi: Chua me đất hoa vàng phơi khô 6-9g, sắc nước uống, ngày 2-3 lần.

    (5) Chữa chảy máu cam: Chua me đất vò nát nhét vào lỗ mũi, một lát sau máu sẽ ngừng chảy.

    (6) Chữa thổ huyết: Chua me đất 12g khô (hoặc 30g tươi), thêm chút muối vào, sắc lấy nước, uống dần trong ngày.

    (7) Chữa nhũ ung (viêm tuyến vú cấp): Chua me đất 20g tươi, sắc nước uống, bã đắp vào chỗ sưng.

Lương y HUYÊN THẢO