Da khô nứt trong mùa lạnh

Hỏi:

Da cháu khô, từ cuối mùa thu, qua mùa đông, tới tận đầu xuân, da lại càng khô, căng tức, ngứa ngáy rất khó chịu. Và da chỗ sát móng tay và gót chân cũng hay bị nứt. Cháu đã uống vitamin theo đơn bác sĩ, cũng thử bôi một số loại kem dưỡng da, mỹ phẩm, ... nhưng vẫn không khỏi. Đề nghị "Mỹ phẩm từ thiên nhiên" giới thiệu giúp, có những thảo dược nào có thể sử dụng để chữa da khô nứt hay không?

Nguyễn Thị Ngọc Giao, Từ Sơn, Bắc Ninh

Đáp:

Mùa đông da nứt nẻ, căng, ngứa, ... là tình trạng rất hay gặp ở những người da khô, nhất là nữ giới, vì da phụ nữ mỏng hơn da nam giới. Vết nứt hay xuất hiện ở chân, tay, các nếp gấp, kẽ ngón, nhất là gót chân, là vị trí thường bị đè nặng, có lớp sừng dày hơn, lại không có nang lông cũng như tuyến bã. Da ở bàn tay cũng có thể bị nứt, nhưng ít gặp hơn chân.

Bình thường, vào những ngày nóng, thì hiện tượng nứt da chân ít gặp, đến những ngày trời lạnh, thì nứt chân gia tăng rõ ràng. Thời tiết càng lạnh, tình trạng nứt da càng trầm trọng, dẫn tới rỉ máu, đau nhức, ngứa ngáy hết sức khó chịu.

Hiện tượng nứt da trong Đông y gọi là "quân liệt sang", "nhục liệt", "bì phu can liệt", ...

Theo đông y: "Quân liệt sang" chủ yếu do "khí huyết bất vinh" (khí huyết không đầy đủ), lại bị "phong lãnh hàn tà" (gió lạnh và hàn tà) xâm phạm, khiến huyết mạch trở trệ, bì phu thất dưỡng (da không được nuôi dưỡng đầy đủ), trở nên khô quá mức và sinh vết nứt. Để chữa trị, cần tiến hành đồng thời uống trong và bôi ngoài.

• Thuốc uống trong:

    (1) Dưỡng huyết nhuận phu ẩm:

        - Thành phần: Quy thân 15g, thục địa 30g, hà thủ ô chế 15g, bạch thược 10g, thiên môn đông 10g, mạch môn đông 10g, hồng hoa 6g, đào nhân 10g, thuyền y 6g.

        - Cách dùng: Sắc nước uống mỗi ngày 1 thang; liên tục 15 ngày (1 liệu trình), nghỉ 5 ngày, lại tiếp tục liệu trình khác; uống liên tục 7-8 liệu trình.

        - Tác dụng: Tư âm nhuận táo, dưỡng huyết trừ phong. Thích hợp với trường hợp bệnh kéo dài lâu ngày, do không được chữa trị triệt để kịp thời. Thích hợp với trường hợp da bị nứt tương đối sâu, rỉ máu, đau kịch liệt, chất lưỡi nhợt, mạch tế (nhỏ yếu).

    (2) Quy quế nhuận phu thang:

        - Thành phần: Đương quy 10g, hà thủ ô 15g, quế chi 10g, bạch thược 10g, đại táo 10 trái, chích cam thảo 4g, thục địa 15g.

        - Cách dùng: Sắc nước uống mỗi ngày 1 thang; liên tục 15 ngày (1 liệu trình), nghỉ 5 ngày, lại tiếp tục liệu trình khác; từ thu qua đông, uống liên tục 3-4 liệu trình.

        - Tác dụng: Dưỡng huyết nhuận phu, trừ phong tán hàn. Thường sử dụng để phòng ngừa da khô trong các mùa thu, mùa đông và cũng có tác dụng điều trị đối với trường hợp da khô, ngứa và nứt nẻ tương đối nhẹ.

• Thuốc bôi ngoài:

    (1) Bài thuốc 1: Dùng vỏ quít 30g, hành hoa 15g; sắc lấy nước đặc, nhân lúc thuốc đang nóng, dùng khăn tẩm nước thuốc, đắp lên chỗ da nứt nẻ; ngày đắp 1-2 lần.

    (2) Bài thuốc 2: Dùng bạch cập (mua ở tiệm thuốc Đông Nam dược), tán thành bột mịn 15g, trộn với 60g dầu vừng (dầu mè, loại dùng để ăn); cho vào lọ rộng miệng để dùng dần, ngày bôi 1-2 lần lên chỗ da bị khô hoặc nứt nẻ; buổi tối trước khi đi ngủ, nếu ngâm chân trong nước ấm khoảng 10-15 phút, lau khô, sau đó bôi thuốc lên, tác dụng càng tốt.

Lương y HƯ ĐAN