Cỏ râu mèo chữa sỏi tiết niệu

Hỏi:

Tôi bị sỏi thận đã nhiều năm, đã tán sỏi nhưng vẫn tái phát. Năm ngoái tôi đã dùng thử thuốc viên kim tiền thảo vẫn quảng cáo trên ti-vi nhưng uống vào người mệt lả, không thể uống tiếp. Gần đây, tôi nghe một số người nói, hái cành lá cây râu mèo sắc uống thay trà cũng chữa được sỏi thận. Tôi rất muốn dùng thử nhưng chưa rõ tác dụng của cây này ra sao. Mong được "Thuốc vườn nhà" giúp cho lời khuyên.

Trần Văn Giáp, Ba Vì, Hà Nội

Đáp:

Cây râu mèo còn có tên là "cây bông bạc", "miêu tu thảo", "miêu tu công", "thận trà", ... tên khoa học là Orthisiphon stamineus Benth., thuộc họ Hoa môi Lamiaceae (Labiatae).

Râu mèo là loại cây thảo nhỏ, sống lâu năm, cao 0,3-1m. Thân cây có cạnh vuông, màu nâu tím, mang nhiều cành. Lá mọc đối, cặp lá trước mọc thành chữ thập đối với cặp lá  sau. Cuống lá rất ngắn, chừng 2-5mm. Cụm hoa tận cùng thẳng, mọc thành chùm. Hoa nở suốt mùa hè. Màu hoa lúc non thì trắng sau ngả màu xanh tím, nhị và nhụy của hoa mọc thò ra ngoài nhìn giống râu con mèo. Nên cây có tên là "râu mèo".

Ở nước ta cây mọc hoang rải rác ở nhiều nơi, cũng có mọc hoang khá nhiều ở Ba Vì, nơi bạn sinh sống. Thu hái râu mèo để làm thuốc khi cây chưa có hoa: Cắt cả cây, rửa sạch, thái nhỏ, phơi khô, có khi chỉ dùng lá và búp.

Theo Đông y: Cỏ râu mèo có vị ngọt nhạt hơi đắng, tính mát; có tác dụng thanh nhiệt trừ thấp, bài thạch lợi thủy. Dùng chữa viêm thận cấp tính và mạn tính; Viêm bàng quang; Sỏi tiết niệu; Viêm khớp do phong thấp.

Theo kết quả nghiên cứu hiện đại: Nước sắc hay nước hãm lá râu mèo có tác dụng tăng lượng nước tiểu, đồng thời tăng cả lượng clorua, lượng urê và lượng axit uric. Hoạt chất trong cỏ râu mèo có tác dụng giữ cho acid uric và muối urat ở dạng hòa tan, do đó có thể phòng ngừa sự lắng đọng của chúng để tạo thành sỏi thận. Nước sắc cỏ râu mèo còn có tác dụng làm tăng sự bài tiết citrat và oxalat (Oxalat hàm lượng cao trong nước tiểu làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận).

Như vậy, theo kinh nghiệm của Y học cổ truyền cũng như kết quả nghiên cứu hiện đại, có thể sử dụng cỏ râu mèo để chữa sỏi thận.

Trong điều kiện gia đình có thể sử dụng theo một số cách sau:

(1) Dùng 5-6g cỏ râu mèo khô, hãm với nửa lít nước sôi như hãm trà. Chia 2 lần uống trong ngày, trước khi ăn cơm 15-30 phút, uống nóng. Uống liên tục 8 ngày, nghỉ 2-4 ngày, lại uống tiếp đợt khác.

(2) Dùng cỏ râu mèo, chó đẻ răng cưa, thài lài - mỗi vị 30g, sắc uống trong ngày.

(3) Cỏ râu mèo 40g, thài lài trắng 30g, sắc lấy nước, mỗi lần hòa thêm 6g bột hoạt thạch, chia uống trong này. Uống theo từng đợt  5–7 ngày.

Lương y HƯ ĐAN